همت مضاعف لازمه تحقق اهداف چشم انداز 20 ساله در تولید سنگ آهن

امروزه آهن و فولاد یکی از اساسی‌ترین پایه‌های فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی هر کشور را تشکیل می‌دهند و این به سبب نیاز مبرمی است که انسان برای پیشبرد مقاصد خود در زندگی دارد.

با بررسی کارآیی این مواد حیاتی، می‌توان به نقش سازنده آنها پی‌ برد؛ زیرا علاوه بر کاربرد آنها در امر ساختمان‌سازی، پل‌سازی و...، این مواد از عناصر اساسی در صنایع اتوموبیل‌‌سازی، کشتی‌سازی و لوکوموتیوسازی به‌شمار می‌روند و بصورت آلیاژهای مختلف، اساس تکنولوژی ماشین‌آلات را تشکیل می‌دهند. از این رو، با توجه به نقش اساسی و حیاتی که فولاد بویژه آهن در زندگی بشر امروز ایفا می‌کند، وضعیت سنگ‌آهن موجود در ایران و جهان را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
در عصر کنونی، کاربرد آهن از دیگر فلزات بیشتر است و 95 درصد فلزات تولید شده در سراسر جهان را تشکیل می‌دهد. قیمت ارزان و مقاومت بالای ترکیب آهن، استفاده از آن را بویژه در اتوموبیل‌‌ها، بدنه کشتی‌های بزرگ و ساختمان‌ها اجتناب‌ناپذیر می‌کند. فولاد معروف‌ترین آلیاژ آهن است و پس از آن، آهن خام ، چدن، فولاد کربن ، آهن ورزیده یا آهن نرم، فولادهای آلیاژی و اکسیدهای آهن که عموما در ساخت ذخیره مغناطیسی در کامپیوتر کاربرد دارند؛ از دیگر گونه‌های آهن به‌شمار می‌روند.
با توجه به جایگاه ویژه فولاد در اقتصاد و صنعت هر کشور، آهن به عنوان کالای استراتژیک و یکی از فاکتورهای مورد توجه در زمینه شاخص توسعه‌‌ یافتگی کشورهای جهان به‌شمار آمده و سرمایه‌گذاری‌های مختلفی در زمینه توسعه این صنعت صورت گرفته است.
اگرچه آهن بعنوان قدیمی‌ترین فلز به‌کار گرفته شده توسط بشر شناخته می‌شود، اما هنوز روش‌های جدید برای استخراج و بهبود کیفیت این محصول قابل بررسی است. کانسارهای سنگ‌آهن در تمام سطح کشور وجود داشته و قابل رویت هستند، اما فقط تعداد محدودی از آنها مورد ارزیابی و اکتشاف قرار گرفته‌اند. نتایج عملیات اکتشافی و مطالعات انجام شده حاکی از آن است که محدوده مناطق آهن‌دار ایران به چهار زون تفکیک می‌شود که عبارتند از: زون همدان ـ اصفهان ـ کرمان (که مهم‌ترین کانسار این زون، معادن گل‌گهر سیرجان در استان کرمان است)؛ زون زنجان ـ سمنان ـ خراسان (که بزرگ‌ترین کانسار این زون، معادن سنگ‌آهن سنگان در استان خراسان است)؛ زون انارک ـ بافق ـ یزد ـ کرمان (که مهم‌ترین کانسار این زون، معادن چغارت و چادرملو است) و زون حوزه خلیج فارس بوشهر ـ بندرعباس ـ زاهدان؛ علاوه بر این‌ها،‌ کانسارهای پراکنده‌ای نیز در نواحی ملایر، کاشان،‌ نائین و ... کشف شده‌اند.
ـ گل‌گهر: معدن سنگ‌آهن گل‌گهر در 55 کیلومتری جنوب غرب سیرجان قرار دارد. پیشینه تاریخی استخراج این معدن با توجه به مدارکی که به‌دست آمده حداقل به 900 سال پیش می‌رسد. این ناحیه معدنی، در سال 1348 مورد شناسایی قرار گرفت. در این ناحیه، شامل شش ذخیره سنگ‌آهن، پتانسیل‌های بالایی از سنگ‌آهن با عیار مناسب و ذخیره قابل توجه شناسایی شده است. با توجه به مطالعات ژئوفیزیکی اولیه، مجموع ذخایر 6‌گانه گل‌گهر بیش از یک میلیارد و 135 میلیون تن تخمین زده شده که با توجه به مطالعات اکتشافی انجام شده اخیر، ذخایر موجود بیش از این مقدار نیز برآورد می‌شود.
ـ سنگان: این کانسار در 250 کیلومتری جنوب‌شرقی مشهد و 18 کیلومتری شمال‌شرقی سنگان قرار دارد. در این معدن کانسارهای آهن را به دو تیپ تقسیم کرده‌اند که میانگین عیار تیپ یک، 53 درصد و تیپ دو، کمی بیش از 33 درصد است. معادن سنگ‌آهن سنگان برای نخستین‌بار حدود ۶۰۰ سال پیش با عنوان معادن سنگ‌آهن خواف معرفی و عملیات اکتشافات اولیه آن حدفاصل سال‌های ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۸ انجام شد. نتایج مطالعات انجام شده حاکی از آن است که ذخیره زمین‌شناسی این معدن حدود 2.1 میلیارد تن برآورد می‌شود.
ـ چغارت: عملیات اکتشافی معدن سنگ‌آهن چغارت در 133 کیلومتری جنوب‌شرقی یزد و 13 کیلومتری شمال‌شرقی بافق هم در تیر 1340 صورت گرفت و عملیات اکتشافی تکمیلی آن نیز در سال 1354 با ذخیره‌ای معادل 216 میلیون تن پایان یافت. بهره‌برداری از این معدن که نخستین معدن سنگ‌آهن ایران محسوب می‌شود، از سال 1350 توسط شرکت سنگ‌آهن مرکزی ایران آغاز شده است.
ـ چادرملو: معدن سنگ‌آهن چادرملو در قلب کویر مرکزی ایران، در جنوب ساغند، 180 کیلومتری شمالی‌شرقی یزد و 300 کیلومتری جنوب طبس قرار گرفته است. این معدن در سال 1319 شناسایی و از سال 1342 اکتشاف آن آغاز شد. ذخیره این معدن 400 میلیون تن، ذخیره قابل استخراج آن 320 میلیون تن، ‌عمر این معدن با توجه به ظرفیت تولید فعلی 50 سال و مجموع محصول نهایی تولیدی معدن چادرملو 200 میلیون تن اعلام شده است.

هم‌اکنون از ذخایر سنگ‌آهن کشور، سالانه تنها 0.7 درصد به استخراج می‌رسد. با توجه به اینکه براساس سند چشم‌انداز 20 ساله، ایران در سال 1404 به تولید 55 میلیون تن فولاد خام دست خواهد یافت، تا آن سال، دست‌کم باید 90 میلیون تن سنگ‌آهن در سال به تولید برسد که دستیابی به این هدف، عزم جدی، توجه ویژه، برنامه‌ریزی مناسب و در یک کلام، همت و تلاش مضاعف مسئولان و متولیان امر را می‌طلبد.

منبع : خبرگزاری موج